Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra nhanh chóng và tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội, việc phát triển kinh tế xanh và nâng cao năng lực thích ứng trở thành yêu cầu cấp thiết đối với tỉnh Hòa Bình – một địa phương có địa hình trung du miền núi, kinh tế còn phụ thuộc nhiều vào nông - lâm nghiệp và tài nguyên thiên nhiên.
Tầm quan trọng của phát triển kinh tế xanh và thích ứng với biến đổi khí hậu
Kinh tế xanh được hiểu là mô hình kinh tế phát triển bền vững, thân thiện với môi trường, bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Đối với Hòa Bình, việc thúc đẩy kinh tế xanh không chỉ góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực từ biến đổi khí hậu mà còn mở ra hướng đi mới cho phát triển bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, đặc biệt ở khu vực nông thôn, miền núi.
Biến đổi khí hậu đang đặt ra những thách thức lớn cho tỉnh như: thời tiết cực đoan gia tăng, thiên tai bất thường, hạn hán và lũ lụt gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất nông nghiệp, giảm năng suất rừng, tác động tiêu cực tới an ninh lương thực và sinh kế của cộng đồng. Do đó, tăng cường năng lực thích ứng – từ nhận thức, thể chế đến hành động cộng đồng – là yếu tố then chốt để tỉnh Hòa Bình giảm thiểu tổn thất và nắm bắt các cơ hội mới do biến đổi khí hậu mang lại.
Các giải pháp phát triển kinh tế xanh tại Hòa Bình
1. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất nông - lâm nghiệp
Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật như giống cây trồng chịu hạn, kỹ thuật canh tác bền vững, nông nghiệp hữu cơ, và công nghệ tiết kiệm nước là những giải pháp giúp ngành nông nghiệp Hòa Bình thích ứng tốt hơn với khí hậu thay đổi. Đồng thời, việc xây dựng các mô hình nông nghiệp thông minh, tuần hoàn sinh học, kết hợp trồng rừng kinh tế với bảo vệ rừng tự nhiên sẽ giúp giảm thiểu phát thải khí nhà kính và gia tăng khả năng hấp thụ carbon.
2. Phát triển năng lượng tái tạo
Với điều kiện địa lý thuận lợi, Hòa Bình có tiềm năng lớn để phát triển thủy điện nhỏ, điện mặt trời và điện sinh khối từ phụ phẩm nông nghiệp. Khuyến khích doanh nghiệp và hộ gia đình đầu tư vào điện mặt trời mái nhà, sử dụng năng lượng sạch trong sản xuất và sinh hoạt sẽ góp phần chuyển đổi cơ cấu năng lượng theo hướng xanh và bền vững.
3. Xây dựng các mô hình kinh tế tuần hoàn và kinh tế carbon thấp
Kinh tế tuần hoàn – nơi chất thải từ quy trình sản xuất này trở thành đầu vào cho quy trình sản xuất khác – cần được thúc đẩy mạnh mẽ. Tỉnh Hòa Bình có thể xây dựng các mô hình như tái chế phế phẩm nông nghiệp thành phân hữu cơ, tận dụng phụ phẩm gỗ để sản xuất viên nén năng lượng, và phát triển hệ thống nông trại hữu cơ tuần hoàn, giảm tối đa lãng phí tài nguyên.
Song song đó, việc tham gia thị trường tín chỉ carbon cũng mở ra cơ hội kinh tế mới cho tỉnh. Các mô hình trồng rừng, bảo tồn thiên nhiên và sản xuất nông nghiệp hữu cơ có thể được chứng nhận tín chỉ carbon và bán ra thị trường quốc tế, tạo nguồn thu mới cho cộng đồng địa phương.
4. Đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp xanh
Hòa Bình cần tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ sạch, nông nghiệp bền vững, du lịch sinh thái và phát triển sản phẩm xanh. Các chính sách ưu đãi về tài chính, đất đai và đào tạo nguồn nhân lực sẽ khuyến khích thế hệ trẻ tham gia đổi mới sáng tạo vì mục tiêu phát triển bền vững.
Nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu
1. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng
Để thích ứng hiệu quả, người dân cần được trang bị kiến thức và kỹ năng về ứng phó với biến đổi khí hậu. Các chương trình truyền thông, tập huấn cộng đồng về quản lý rủi ro thiên tai, nông nghiệp thích ứng, và sử dụng tài nguyên thiên nhiên bền vững cần được triển khai rộng khắp, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa.
2. Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm và kế hoạch ứng phó thiên tai
Việc phát triển hệ thống cảnh báo sớm về lũ quét, sạt lở đất, hạn hán sẽ giúp người dân chủ động phòng tránh và giảm thiểu thiệt hại. Đồng thời, mỗi xã, huyện cần có kế hoạch ứng phó thiên tai cụ thể, được cập nhật định kỳ theo diễn biến thực tế của khí hậu.
3. Phát triển cơ sở hạ tầng bền vững
Đầu tư xây dựng và nâng cấp hệ thống thủy lợi, giao thông, nhà ở, công trình công cộng theo hướng thích ứng với khí hậu cực đoan sẽ tăng cường khả năng chống chịu của cộng đồng. Các công trình cần được thiết kế phù hợp với điều kiện địa phương, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường và đảm bảo tính bền vững lâu dài.
4. Huy động nguồn lực và hợp tác quốc tế
Hòa Bình cần chủ động tranh thủ các nguồn vốn hỗ trợ quốc tế về thích ứng biến đổi khí hậu và phát triển xanh như Quỹ Khí hậu Xanh (GCF), Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF) hay hợp tác kỹ thuật với các tổ chức quốc tế. Sự liên kết giữa nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức xã hội và cộng đồng là yếu tố then chốt để huy động nguồn lực tổng thể cho quá trình chuyển đổi.
Kết luận
Phát triển kinh tế xanh và nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là cơ hội lớn cho tỉnh Hòa Bình bứt phá trong tương lai. Với quyết tâm chính trị cao, chính sách đồng bộ, sự tham gia tích cực của doanh nghiệp và người dân, Hòa Bình có thể trở thành hình mẫu về phát triển bền vững, hài hòa giữa kinh tế - xã hội - môi trường trong khu vực trung du miền núi phía Bắc.
